Prvi Kalmici izbeglice su stigli u Srbiju početkom
aprila 1920. godine i bilo ih je nekoliko desetina. Druga, i daleko najbrojnija
kalmička grupacija (oko 300 izbeglica) prispela je u našu zemlju krajem
1920. godine. I u narednih dve godine Kalmici su pristizali, ali u manjim
grupama - u celom tom periodu od 1920. do kraja 1923. godine u Srbiju je
stiglo ukupno 450-500 Kalmika. Glavnina kalmičkih izbeglica (300-400) nastanila
se u Beogradu, formirajuči tako najveću kamičku koloniju u Evropi.  U
Beogradu su se nastanili po južnoj i jugoistočnoj periferiji: počev od
Karaburme pa preko Bulbodera do Cvetkove pijace i Crvenog Krsta. Većina
ih se nastanila u ataru prigradskog sela Mali Mokri Lug, koji je tada postajao
predgrađe Beograda. Taj kraj se nekada u širem smislu zvao Pašina
česma i Pašino brdo. U Beogradu
su se Kalmici našli u potpuno novoj i stranoj sredini. U početku su izazivali
opštu radoznalost, što zbog svoje fizionomije, što zbog načina na koji
su se stariji Kalmici međusobno pozdravljali: pri susretu bi se klanjali
jedan drugom, priljubljenih dlanova prinetih čelu. Videći pred sobom te
ljude istočnjačkih crta, sa minđušom na uhu, koji se pri susretima klanjaju,
stanovnici Malog Mokrog Luga ih nazvaše "Kinezi".
Za njih će Kalmici zauvek ostati "Kinezi". Beograđani su se ipak dosta
brzo privikli na nove goste, a ovi mnogo teže i sporije na novu sredinu.
Prema spoljašnjoj sredini je kalmička zajednica bila prilično zatvorena,
a unitar sebe povezana jedinstvenim jezikom i poreklom, istom izbegličkom
sudbinom kao i pripadnošću budističkoj veri. Trebalo je da prođe izvesno
vreme pa da Kalmici počnu slobodnije da se druže sa meštanima Malog Mokrog
Luga. Kalmička deca su počela da pohađaju obližnju osnovnu školu zajedno
sa komšijskom decom, sa kojom su igrali tada veoma popularan sport, fudbal
- imali su i fudbalsko igralište, tzv. "kinesko
igralište". Sklopljeno je i nekoliko mešovith brakova Kalmika
sa Srpkinjama.
Za razliku od većine ruskih izbeglica naseljenih u Jugoslaviji koju su činili pripadnici aristokratije, zemljoposednici, preduzimači, službenici carske administracije i oficirski kadar, pristigli Kalmici su predstavljali najsiromašniji sloj doseljenika, kako na materijanom tako i na društveno-obrazovnom planu. Ogromna većina njih nije imala nikakve stručne kvalifikacije pa su morali da rade ono što im se nudilo: najteži fizički rad koji je bio veoma slabo plaćen. Većina Kalmika je u početku radila na iskopavanju ilovače i njenom prevozu do ciglane u Malom Mokrom Lugu koja je bila vlasništvo beogradskog industrijalca i veleposednika Miloša Jaćimovića. Radnici zaposleni u njegovoj ciglani dobili su na poklon zemljište i građevinski materijal, pa su po dve-tri porodice udruživale i zidale najjednostavnije i najjeftinije prizemne kućice u koje su se preselili iz iznajmljenih stanova. Pored kućica su bile baštice, zajednički bunar i zajednički poljski klozet. Tako je niklo celo malo naselje od 20-30 kućica sa jednom ili dve sobe i kuhinjom. Skoro sve kalmičke porodice su gajile kokoške, guske, ćurke i koze i na taj način doprinoslie budžetu. Poneki od Kalmika je, vremenom, uspeo da sebi kupi konja i krene u prevoženje drva, uglja i sl. Bilo je i par kočijaša. Žene beogradski Kalmika se nisu zapošljavale već su porodični budžet uvećavale izradom papuča, krznenih jakni i papirnatih lampiona koje su prodavale na pijaci. U prvih par godina boravka u novoj sredini, Kalmici nisu imali nikakvu čvršću društvenu organizaciju - tek aprila 1928.godine formiraju svoju "Kalmičku koloniju". Za predsednika je izabran bivši pukovnih ruske vojske Abuša Aleksejev, koji će zajedno sa budističkim starešinom bakšom Mančuda Borinovim pokrenuti akciju za izgradnju budističkog hrama a zatim to i dovršiti decembra 1929. godine kada je hram i otvoren. Beogradska kolonija Kalmika se dezintegrisala 1944. godine kada su njeni članovi izbegli u Nemačku, a kasnije u SAD. U borbama za oslobođenje Beograda (12-16. oktobar 1944.) koje su se vodile u neposrednoj blizini, delimično je porušen gornji deo kalmičkog svetilišta. Nove vlasti su smatrale da je beogradski budistički hram izgubio razlog za postojanje jer je ostao bez vernika i bez relikvija, pa su 1950. srušili kupolu hrama a prizemlje pretvorili u dom kulture. Kasnije je u toj zgradi prostorije imao Socijalistički savez radnog naroda. Na kraju je zgradu preuzela radna organizacija "Budućnost" koja je hram porušila, a na njegovim temeljima podigla neuglednu dvospratnu zgradu u koju je uselila svoj servis "Hlađenje". |